Op naar Damascus

Turkije met laatste waarschuwing naar Damascus

De maat is vol. Turkije staat vandaag met een duidelijke boodschap op de stoep van de Syrische president Assad.

De tijd van de vriendelijke woorden en zachte druk is voorbij. De Turkse minister van buitenlandse zaken Ahmet Davutoglu bezoekt vandaag Damascus met de boodschap dat het geduld van Ankara op is. Ook de VS hebben de Turken gevraagde de druk op de Syrische president Bashar al-Assad verder op te voeren.

Het bezoek komt na het zoveelste bloedige weekend in Syrië. We hebben gewacht en gewacht, maar we kunnen geen toeschouwer meer blijven’’, aldus een boze Recep Tayyip Erdogan, die benadrukte dat Assad de steun van Turkije dreigt te verliezen, eerder heeft Turkije nog niet om het aftreden opgeroepen. Het is ook de eerste keer dat de premier laat doorschemeren bereid te zijn verdere stappen tegen Damascus te ondernemen.

Turkije onderhield tot voor kort goede relaties met het buurland. De afgelopen jaren werd de visaplicht tussen de landen afgeschaft, de handel bloeide op en Erdogan noemde Assad zelfs een ‘goede vriend’. Maar van die vriendschap is niet veel meer over. Turkije heeft de afgelopen maanden keer op keer de Syrische leider gevraagd haast te maken met de hervormingen, maar - tot woede van Erdogan - zonder enig resultaat. En nu is de maat vol en waait er een andere wind in Ankara.

Hilary Clinton, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken,  hoopt dat Turkije - als sterk en machtig buurland - kan bereiken, wat de internationale gemeenschap niet is gelukt. Clinton belde zondagavond nog met haar Turkse collega Davutoglu met het verzoek de Syriërs te bewegen ‘de militairen terug naar de barakken te sturen’.

Turkije zelf zit met het groeiende aantal Syrische vluchtelingen in de maag. Meer dan 16.000 vluchtelingen zijn de afgelopen maanden al de Turkse grens over gevlucht en worden in enorme tentenkampen aan de grens opgevangen.

Het aanhoudende geweld in Syrië zet ook de relaties tussen Ankara en Teheran, de trouwste bondgenoot van Assad, onder druk. De afgelopen week onderschepte Turkije - net als eerder dit jaar maart - opnieuw een Iraans wapentransport op weg naar Syrië, bedoeld voor Hizbollah in Libanon. Het groeiende isolement van Assad  - ook de Arabische Liga veroordeelde dit weekend het geweld in Syrië scherp en Saoedi-Arabië riep zondag uit protest zijn ambassadeur terug - drijft hem verder in de armen van Iran. Zorgwekkend voor Turkije dat zich graag als regionale grootmacht en bemiddelaar - onder meer tussen Iran en het Westen - ziet.

Kortom: er hangt veel af van het bezoek vandaag. En de eerste geluiden zijn weinig hoopgevend. Een adviseur van president Assad reageerde al gepikeerd op de harde taal uit Ankara en stelde dat het antwoord van Syrië  ‘net zo hard’ zal zijn.  

Geeft Assad geen gehoor aan de Turkse ‘dreigementen’, dan kan Ankara over gaan tot diplomatieke of economische sancties en zelfs een veilige zone voor de vluchtelingen op Syrische grondgebied, beschermd door het Turks leger - instellen. Waarbij het wellicht de hulp van de Navo nodig heeft. En dat is een scenario waar niemand in het door crisis geteisterde Westen - na Libië  - op zit te wachten.